Wetenschappelijke naam: Hypoxylon mediterraneum.
Synoniemen: —
Nederlandse naam: Bastkanker van kurkeik, Houtskoolziekte van kurkeik
Taxonomische indeling: Ascomycetes, Sphaeriales
Beschrijving en levenscyclus:
Op de hoger gelegen gedeelten van de stam en (dikkere) takken van de boom bevinden zich bastscheuren waartussen een koolzwart stroma zichtbaar is. In eerste instantie ontwikkelt zich in de cambiale zone een grijze myceliummat. Door het zwellen daarvan scheurt de inmiddels afgestorven bast en op het mycelium in de scheuren vormt zich een poeder van conidiosporen. Na enige maanden ontwikkelen zich hierop vele ronde, aaneen gegroeide, 2 tot 5 mm grote en 1 tot 1,5 mm dikke, zwarte stromata met een verhoogde rand waardoor gescheurde bast wordt weggedrukt en van de boom valt. De stromata zijn overdekt met kleine (tot 1 mm), harde peritheciën met een lichtpaarse opening waardoor de ascosporen het gehele jaar door naar buiten komen. Deze zorgen voor (her)infectie van de bomen via bastwonden. De schimmel komt ook voor als saprofyt op diverse andere loofboomsoorten (met name eiken) en tast de kurkeik pas aan wanneer deze door andere oorzaken (o.a. droogtestress) reeds aanmerkelijk is verzwakt.
De schimmel ontwikkelt zich het beste bij hogere temperaturen (ca. 30 graden C) en groeit niet of nauwelijks meer bij temperaturen beneden 10 graden C.
Type aantasting:
Bastnecrose.
Waardplanten:
Diverse soorten van het geslacht Quercus, maar met name Quercus suber.
Aangetaste plantendelen:
Stam en takken.
Aantastingsbeeld:
Op afstand herkent men de ziekte door de aanwezigheid van een of meerdere afgestorven takken in de kroon waarbij het blad nog lang in verdorde toestand aan de boom blijft hangen en de bast over grotere lengte is ingescheurd en/of al gedeeltelijk van de boom is gevallen. Langs de randen en soms nog op het kale hout is een zwart stroma aanwezig met een houtskoolachtige gloed.
Mogelijke verwarring met andere aantastingen:
– Verdorring door wortelziekten zoals Phytophthora spp.;
– Verdorring door droogte.
Schade:
Bij ernstige aantasting kan op den duur de gehele boom binnen 3 tot 8 jaren afsterven. Lichtere aantastingen (waarbij gedeelten van takken afsterven) leiden tot vermindering van de groei en de sierwaarde en verlies van kurkproductie. Aantastingen worden vaak gevolgd door aantastingen door houtborende insecten en (naast Hypoxylon mediterraneum zelf) ook andere houtparasitaire schimmels waardoor verzwakking van het hout optreedt en er een verhoogde kans is op tak- en stambreuk.
Verspreiding van de ziekte:
In Nederland komt de aantasting niet voor en heeft zodoende geen praktische betekenis.
Bestrijding:
Teelt: Zorgen voor optimale groeiplaatsomstandigheden.
Sanitair: Uitsnoeien van aangetaste takken.
Chemisch: Geen praktische optie.
Aanvullende opmerkingen:
—
