Wetenschappelijke naam: Venturia spp.
Synoniemen: Spiloccaea spp. Fusicladium spp.
Nederlandse naam: Schurft
Taxonomische indeling: Ascomycetes; Dothideales
Beschrijving en levenscyclus:
De ziekte kenmerkt zich door de aanwezigheid van olijfgroene tot zwarte, min of meer afgeronde vlekken op de bladeren vruchten en scheuten. Op vruchten en scheuten voelen de oudere vlekken ruw aan.
De sporen van de schimmel komen bij vochtig weer in het voorjaar vrij uit de vruchtlichamen (peritheciën) die zich bevinden in de bladeren die in het voorgaande jaar zijn afgevallen. Deze ascosporen kiemen op het blad zorgen voor een eerste infectie. Ze penetreren met een zgn. kiembuis de cuticula. Hieronder (en niet dieper in het bladweefsel) vormt zich en mycelium dat uiteindelijk door de cuticula heen breekt en sporenhoopjes vormt met olijfgroene conidiën. Deze zorgen gedurende het groeiseizoen voor herinfectie van het blad c.q. de plant en verspreiding van de ziekte in de omgeving. De slagingskans van infectie van zowel de ascosporen als de conidiosporen is sterk afhankelijk van de omgevingstemperatuur en de vochtigheid van het blad (de zgn. bladnatperiode).
Tijdens en na de bladval vormen zich in de bladeren de vruchtlichamen (peritheciën) waarin de schimmel overwintert. Ook kan de schimmel als mycelium overwinteren op de aangetaste takken (waaruit in het voorjaar weer de conidiën worden gevormd), maar speelt globaal genomen een ondergeschikte rol bij de jaarlijkse eerste infectie.
Type aantasting:
Schurft; Bladvlekkenziekte.
Waardplanten:
Er bestaan diverse schurftschimmels met ieder een eigen waardplantenreeks zoals:
Venturia inaequalis op Malus en Sorbus;
Venturia pirina op Pyrus;
Venturia crataegi op Crataegus.
Aangetaste plantendelen:
Bladeren, vruchten en twijgen.
Aantastingsbeeld:
In het begin van het groeiseizoen ontstaan op de bladeren, jonge scheuten en vruchtbeginselen olijfgroene tot donkergroene vlekken die (door de vorming van conidiën) een viltig uiterlijk hebben. De vlekken zijn aanvankelijk afgerond, maar ze kunnen zich als onregelmatige vlekken uitbreiden over het gehele blad waardoor dit uiteindelijk verschrompelt, afsterft en afvalt. Soms blijft de zwartverkleuring beperkt, maar vergeelt het blad en valt vervolgens af. Bessen en vruchten zoals appels en peren krijgen zwarte vlekjes die, wanneer ze in een vroeg stadium ontstaan, resulteren in ernstige groeimisvorming van de vruchten. Twijgen die zwaar zijn aangetast hebben een ruw uiterlijk (de zgn. takschurft).
Mogelijke verwarring met andere aantastingen:
Afhankelijk van de boomsoort: één of meerdere andere bladvlekkenziektes.
Schade:
De voornaamste schade bestaat uit een vermindering van de sierwaarde van de boom en bij herhaaldelijke ernstige aantasting een duidelijke groeireductie. De bladbezetting van gevoelige sierbomen (zoals meerdere cultivars van het geslacht Malus) kan al gedurende de zomermaanden sterk zijn gereduceerd waardoor de boom voor de rest van het groeiseizoen een ‘armetierig’ uiterlijk heeft. Met name in de productiefruitteelt kan schurft een serieus probleem vormen, omdat het de handelswaarde van het product aanmerkelijk kan verminderen.
Bij sierbomen van het geslacht Crataegus en Sorbus in het stedelijk gebied is een aantasting door schurft doorgaans van minder betekenis.
Verspreiding van de ziekte:
In Nederland komt schurftaantasting zeer algemeen voor.
Bestrijding:
Teelt: -Gebruik van niet gevoelige of minder gevoelige soorten en cultivars. Met name bij de
sierbomen zoals die van het geslacht Malus bestaat hierin momenteel een ruime keuze;
-Bomen op ruime plantafstand planten.
Sanitair: Opruimen van het afgevallen blad en bij beperkte aantasting: het uitsnoeien van aangetaste
delen.
Chemisch: (Op de boom- en fruitkwekerij) herhaaldelijk uitgevoerde bespuitingen vanaf het moment
dat zich de eerste vlekjes ontwikkelen. Bij oudere (fruit)bomen met takschurft: bespuiten
vanaf het moment dat de jonge scheuten gaan uitlopen. Bespuitingen dienen doorgaans te
worden herhaald tot aan het einde van het groeiseizoen.
Aanvullende opmerkingen:
Omdat de intensiteit van de aantasting sterk afhankelijk is van klimaatfactoren, met name temperatuur en vochtigheid en de afwisseling tussen vochtige perioden, spreekt men soms van zgn. schurftjaren. Door zgn. monitoring van het verloop van deze klimaatsfactoren gedurende het jaar kan worden aangegeven wanneer er in een bepaalde periode een verhoogde kans op infectie bestaat. In de fruitteelt kan men daarvan gebruik maken om alleen te bespuiten wanneer dat nodig is, waardoor het totaalverbruik van bestrijdingsmiddelen kan worden teruggebracht, hetgeen zowel in economisch als in milieutechnisch opzicht voordelen biedt.